 | ||||||||||
| ||||||||||
| ||||||||||
HABER ARAEN ÇOK OKUNANLAR |
MUT İLÇESİNİN TARİHCESİ
23 Aralık 2023, 12:48 M.Ö. 2000 Yıllarından evvel Mut ve civarında insan yaşadığı, yontma taş, cilalı taş devri kalıntılarından anlaşılıyor. (Kili tepe) Hititler zamanında kurulduğu bilinen Mut’un tarihi M.Ö. 2000 yıllarına kadar gitmektedir. Etiler zamanında ‘Yenika’ adıyla anılan Mut, Etiler’e bağlı Mut’a Krallığı’nca uzun süre yönetilmiştir. Daha sonra Frikler, Asurlular ve Selefkosların eline geçen Mut, M.Ö. 60 yılından sonra Romalıların egemenliğine girmiştir. Mut adının burayı yöneten Muts adlı kralın ismine izafeten verildiği, diğer bir kaynağa göre ise Mut adının Luvi dilinde “vadi” anlamına geldiği, o nedenle “Anadolu’nun en görkemli dağları Toroslar dizisini yarıp geçen görkemli vadinin ortasındaki kent” olduğu da belirtilmektedir. (Bilge Umar, Türkiye’deki Tarihsel Adlar) Claudiopolis (Mut), Roma imparatorlarından Claudios tarafından M.Ö. 41 yılında bir koloni olarak kurulmuş, Roma İmparatorluğu’nun ikiye ayrılmasıyla Bizanslıların eline geçmiştir. Abbasilerle Bizanslılar arasında el değiştiren Mut, 1071 yılında Alpaslan’ın Bizanslıları yenmesinden sonra Selçukluların eline geçmiştir. 1277 yılında Karaman Bey’in oğlu Şemsettin Mehmet Bey tarafından Karaman Oğulları’nın egemenliğine geçirilen Mut, Karaman oğlu Mesut Bey zamanında 5 sene Beyliğe başkentlik yapmıştır. 1466 Tarihinde Fatih Sultan Mehmet Bey tarafından Osmanlı ülkesine katılan Mut kazası, 1500 – 1555 yılları arasında Sarı kavak, Mut ve Silifke nahiyelerinden oluşmuş, 1555 yılında Silifke’nin ayrı kaza olması nedeniyle küçülmüştür. 1868 yılında ilçe olan Mut’a 1869 yılında belediye kurulmuştur. Kronolojik Tarih MÖ. 2000 Yıllarından evvel Mut ve civarında insan yaşadığı, yontma taş, cilalı taş devri kalıntılarından anlaşılıyor. (Kilitepe) MÖ. 2000 Bu tarihten önce Mut’un ismi geçen ilk sakinlerine Luvi’ler deniyor. MÖ. 2000 Eti’ler idaresine geçen Luvi arazisinde Etiler’e bağlı Masa krallığı kuruldu. Baş şehirlerine Yenika adlı verildi. MÖ.1295 Kadeş savaşına, Etiler yanında Masa Krallığı da girdi. MÖ.1280 Etiler’in yıkılması ile Masa yurduna Frik’ler hakim oldu ve bölgeye İzorya denmeye ve Siyennisis (papaz krallar)’ler tarafından idare edilmeye başlandı. Baş şehirlerine Isaura (Mut-Ermenek) denildi. MÖ.620 İzorya Lidyalılar’ın eline geçti. MÖ. 546 İran’ı Persler bütün Anadolu’ye ve İzorya’ya sahip oldular. MÖ. 334 Izorya, Makedonyalı İskender’in eline geçti. MÖ. 323 İskender’in ölmesi ile generali Selefkus’un elinde kalan İzorya’nın başşehri MÖ. 321’de Silifke Kalesi’nin inşası ile Silifke oldu. MÖ.17 İzorya Romalılar’ın eline geçti. İsaura’ya da Claudiopolis dendi. MS.95 Roma İmparatorluğu ikiye ayrılınca Claudiopolis Bizans İmparatorluğu’nda kaldı. 475-491 Bizans İmparatorluğu, Zenon zamanında İzorya isyan etti. İmparator ordusu ile isyanı bastırdı. Tarihi taş köprü o zaman yapıldı. 491-518 Bizans İmparatoru I. Anastas zamanında İzoryalılar tekrar isyan edince bu defa imparator köy ve kasabaları yaktı, yıktı. Halkını büyük kısmını öldürdü. Kalanları bu topraklardan sürdü. Claudiopolis adı tarihe karıştı. 673 Emevi İslam Devleti orduları Kilikya ve İzorya’ya girdiler. 750 İslam Devleti halifeliği değişim sırasındaki karışıklıktan faydalanan Bizanslılar, İzorya ve Kilikya’yı işgal ettiler. 834 Abbasi orduları komutanı Türk asıllı General Afşin, İzorya’yı geri aldı. Orta Asya’dan kopup gelen Türk oymaklarından uzun zamandır boş olanı İzorya’ya yerleşmelerini teşvik etti. 861 İzorya tekrar Bizans’ın eline geçer. 1071 Anadolu’ya Selçuklular hakim olur. Mut ismi de bu sıralarda verilir. 1189 Avrupa’dan gelen 3. Haçlı ordusu Konya-Karaman-Mut yolunu takip ederek Kilikya’ya ulaşmak istemişse de, Anadolu Selçuklu Sultanı 2. Kılıçaslan’ın saldırısından kaçarken Alman İmparatoru Frederik Barbarossa Silifke civarında Göksu’dan geçerken boğulur. 1221 Selçuklu Sultanı Alâaddin Keykubat I. İzorya’yı işgal eder. İzorya bundan sonra Taşlık Kilikya diye anılır. Sultan Alâaddin Keykubat, Karaman-Mut-Silifke yolunu, Sertavul hanlarını, Yapıntı ve şimdi yıkılmış olan Mut köprülerini yaptırdı. 1230’da Mavga Kalesi’ni imar ettirdi. 1236 Sultan Alâaddin Keykubat’ın ölmesi ile Mut’u Ermeniler istila etti. Aynı sene Karamanlılar, Nurettin Sofi kumandasında Mut’u geri alır. 1257 Selçuklu taht; karışıklığında Konya’ya giden Karaman Bey’in yokluğundan istifade etmek isteyen Kızkalesi Ermenileri Mut Kalesi’ni kuşattılar. Bunu haber alan Karaman Bey, acele yetişip Ermeniler’i Kız Kalesi’ne kadar kovaladı. 1263 Karaman Bey’in zehirlenerek öldürmesi üzerine Selçuklu komutan Bedrettin İbrahim Hutenoğlu, Ermenek Vilayeti başbuğu olarak Mut’a hakim oldu. 1264 Mut’ta Karamanoğlu Mehmet Bey’in yakınlarından birinin düğünü olur. Düğün sahibi,hem Mehmet Bey’i, hem de Hutenoğlu’nu davet eder. Düğün esnasında Mehmet Bey, Hutenoğlu’nun adamlarını öldürür. Hutenoğlu kaçar. Mehmet Bey, Mut’a tekrar sahip olur. 1277 İlkbaharında Selçuk-Moğol birleşik orduları ile Mut’ta çarpışan Mehmet Bey, Şikari’ye göre muharebe esnasında okla vurularak, İbn-i Bibi’ye göre Kurbağa Kalesi’nde yakalanarak şehit edildi.Mut, Selçuklu’lar eline geçer. 1280 Karamanoğlu Güneri Bey tekrar Mut’a sahip oldu. 1354-1356 Karamanoğlu Burhanettin Musa zamanında Mut, Karamanoğlu devlet merkezi olur. Burhanettin Musa, Mut’a medrese ve muallimhane yaptırdı. 1356 Mut’ta yapılan bir divanda Burhanettin Musa, tahtı ve hükümdarlık mührünü Seyfettin Süleyman Bey’e devreder. 1356 Harami Kıvameddin Mut’ta idam edilir. 1419 Anadolu’yu talan eden Memlûk orduları Mut’u da talan edip çok tahribat ve zulümler yapar. 1444 Laal Paşa Camii Medresesi ve Hamamı inşa edilir. 1464 Karamanoğlu 2. İbrahim Bey’in vefatından sonra saltanat oğulları arasında taksim edilir. Toroslar sınır olmak üzere Pir Ahmet Konya’da, İshak Silifke’de kalır. Karaman ülkesi ‘‘Ova İl’’ ve ‘‘İç İl’’ olarak ikiye. ayrılır. 1465 İki kardeş, Dağpazarı civarında (büyük olasılıkla Küçükkoru Özü’nde) çarpışırlar. Bugün “ova il” kelimesi unutulmuş ise de iç il kelimesi “İçel” olarak ilimizin ismiyle yaşatılmaktadır. 1500-1555 Sarıkavak, Sinanlı, Mut ve Silifke nahiyelerinden oluşan Mut Kazası’ndan Silifke nahiyesi ayrılarak Silifke kaza olur.
Bu haber 188 defa okunmuştur.
|
|
||||||||
|
Altyapı: MyDesign Haber Sistemi |
||||||||||
